Antizionisme en antisemitisme in de DDR

Officieel was antisemitisme geen probleem in de DDR. Tegelijkertijd leverde de regering wapens aan de vijanden van Israël. Nieuwe studies tonen aan hoe uitgesproken vijandigheid de DDR jegens Israël en de joden was onder de arbeiders en boeren.

In de Duitse Democratische Republiek zijn de oorzaken van antisemitisme uitgeroeid. De DDR had het nazi-verleden en de raciale waanzin grondig opgeruimd – Karl Eduard von Schnitzler propageerde herhaaldelijk in zijn televisieprogramma ‘Der Schwarzer Kanal’: ‘De raciale vraag wordt erkend als een klassevraag – en het onverklaarbare wordt onmiddellijk verklaarbaar en begrijpelijk. Daarom is antisemitisme geen probleem in de Duitse Democratische Republiek en volkomen vreemd voor onze jeugd.’

Herfst 1973. De DDR levert twaalf MiG-gevechtsvliegtuigen, inclusief munitie, aan het Syrische leger. Syrië gebruikte het om te vuren op de Golanhoogten die door Israël werden bezet in de Jom Kipoeroorlog. Staatshoofd en partijleider van de DDR, Erich Honecker, keurde persoonlijk de militaire hulp goed – het feit dat Duitse wapens Joden doden lijkt hem niet te storen.

Geen op zichzelf staand geval. Jeffrey Herf, professor aan de Universiteit van Maryland, bekijkt al jaren de regeringsbestanden van de DDR. Tegenwoordig kan hij als eerste onderzoeker het enorme aantal wapenleveringen documenteren dat Oost-Berlijn decennia lang naar de vijanden van Israël stuurde: zoals Syrië, Egypte, Irak, Libië – en ook naar Arabische terroristische organisaties.

Gedeeltelijk verkochte en gedeeltelijk geschonken wapens: “750.000 Kalashnikov-aanvalsgeweren, 120 MiG-jagers, 180.000 pedaalmijnen, 235.000 granaten, 25.000 gepantserde geweren en 25 miljoen patronen van verschillende kalibers.”

Andere Oostbloklanden, vooral de Sovjet-Unie, boden nog meer militaire hulp. Omdat ze de door de Verenigde Staten gesteunde joodse staat als het Amerikaanse speerpunt in het Midden-Oosten zagen. Zo stortten de DDR-media zich op het zionisme en de DDR-diplomaten belasterden Israël als een racistische staat – zelfs binnen de VN.

Historicus Herf somt in zijn gerespecteerde boek ‘Unerklärte Kriege gegen Israel’ op dat de Joodse staat in de ogen van de DDR geen bestaansrecht had:

‘De Joodse staat was erg slecht en had geen morele en politieke legitimiteit. Het gevolg moest zijn: het einde van de joodse staat. ‘

“De Duitse Democratische Republiek zal niet ophouden de rechtvaardige zaak van het Palestijnse volk te steunen”, verklaarde Erich Honecker in 1982 bijvoorbeeld tijdens een ontmoeting met PLO-leider Yasser Arafat in Oost-Berlijn. ‘Wij beschouwen het verenigde optreden van de Arabische staten, alle anti-imperialistische en patriottische krachten, als bijzonder belangrijk.’

De DDR heeft er bij haar eigen Joodse gemeenschappen herhaaldelijk op aangedrongen ook stelling te nemen tegen Israël. Volgens een besluit van het Politburo zouden prominente Oost-Duitse joden tijdens de Zesdaagse Oorlog de vermeende “agressie” van Israël in een open brief moeten veroordelen.

Maar in een eenmalige daad van verzet weigerde veel ervan. Tijdens het nazi-tijdperk werden de joden in Duitsland vermoord en nu hebben ze in het Midden-Oosten het leven verloren, en de Vereniging van Joodse Gemeenschappen in de DDR heeft haar weigering gerechtvaardigd. Historicus Herf:

“Ze zeiden: ‘We hebben nog steeds de herinnering aan de Holocaust in gedachten en we zullen deze brief niet ondertekenen.'”

De DDR – officieel een antifascistische staat – vocht tegen Israël door wapens te leveren aan zijn tegenstanders, het zionisme te belasteren en te proberen de joodse gemeenschappen uit te buiten.

Oost-Berlijn werkte zelf achter de schermen met neonazi’s. In zijn boek ‘Target Object Right’ laat de Berlijnse onderzoeksjournalist Andreas Förster zien hoe het ministerie van Staatsveiligheid West-Duitse rechtse terroristen in de DDR verborg.

‘Ze kregen hulp, ze kregen geld – en het ging niet om het onschadelijk maken van een neonazistisch gevaar in de Bondsrepubliek of het onschadelijk maken van een extreem-rechts terroristisch gevaar: als ze daar bommen tot ontploffing brengen, is dat niet ons probleem!’

In 1981 nam de DDR de rechtse terrorist Udo Albrecht uit de Bondsrepubliek over, verkende een samenwerking met hem en liet hem ongehinderd naar Libanon reizen. Forster’s boek onthult dat Albrecht sinds 1970 een PLO-activist was en wapens leverde aan Palestijnse terroristische cellen.

Dit kwam ook ten goede aan de Black September-groep, die destijds de aanval op het Israëlische team in het Olympische dorp in München aan het voorbereiden was. Samuel Salzborn, antisemitisme-onderzoeker aan de universiteit van Gießen, vatte samen: Ondanks alle ideologische tegenstellingen vormden Stasi en neonazistische terroristen een pragmatische coalitie om een ​​gemeenschappelijke vijand te bestrijden.

‘En deze vijandelijke beelden, zowel van de rechtse terroristen als van het Ministerie van Staatsveiligheid, waren destijds Amerika en Israël. Het is relatief duidelijk te zien dat het uitgeroepen antifascisme van de DDR, dat altijd op de vlag heeft gestaan, uiteindelijk een grote leugen was en dat men er alleen een spandoek voor droeg dat niets met de realiteit te maken had. “

In de zogenaamde arbeiders- en boerenstaat liepen zelfs voormalige nazi-daders vrij rond – zelfs voormalige concentratiekampwachten. Dit blijkt uit de studie “Auschwitz en staatsveiligheid” van de federale commissaris voor de Stasi-documenten, die vorig jaar werd gepubliceerd.

Dit bevat ontnuchterende statistieken: ongeveer 8000 SS-ers werkten ooit in het vernietigingskamp Auschwitz, van wie er 6.500 de oorlog hebben overleefd. Slechts 35 daders van concentratiekampen werden beschuldigd en veroordeeld door Duitse rechtbanken in de Sovjet-bezettingszone – en later in de DDR. Veel Auschwitz-moordenaars bleven na de oorlog in Oost-Duitsland.

“Op enkele uitzonderingen na, is er nooit systematisch gezocht naar daders van Auschwitz in de DDR.” Henry Leide, de auteur van de studie, analyseerde talloze nazi-dossiers in de Rostock-vestiging van de autoriteit van de Stasi-administratie.

Hij geeft toe dat de Bondsrepubliek Duitsland ook Nazites ongestraft liet. Het Westen pochte echter nooit op een voorbeeldige verwerking van het bruine verleden – in tegenstelling tot de DDR.

In zijn hypocriete spel rekruteerde Oost-Berlijn zelfs overtreders van concentratiekampen als Stasi-werknemers. “De rekrutering van dringend verdachte mannen was natuurlijk moreel uiterst twijfelachtig en kon nauwelijks worden verzoend met de antifascistische claim van de DDR.”

Wapenleveringen aan Arabische staten, samenwerking met terroristen, de niet-vervolging van nazi-moordenaars: onderzoekers gaan ervan uit dat de arbeiders- en boerenstaat dat niet alleen deden vanuit een logica uit de Koude Oorlog. Maar ook uit vijandigheid joden.

Sociale wetenschapper Salzborn spreekt van secundair antisemitisme, dat diende om het eigen bruine verleden te relativeren. Dit kwam bijvoorbeeld tot uiting in een omkering van dader-slachtoffer:

“Concreet betekent dit dat Israël wordt vergeleken met het nationaal-socialisme, gelijk wordt behandeld, en uiteindelijk wordt zelfs beweerd dat wat de staat Israël met de Palestijnen doet, minstens zo slecht, zo niet slechter is dan wat het nationaal-socialisme is met de joden. En een belangrijk moment was om je schuld en je eigen verantwoordelijkheid af te weren door deze omkering van dader-slachtoffer. “

De professor uit Gießen herinnert eraan dat er naast de staatsvijandigheid tegen Israël ook dagelijks antisemitisme in de DDR was, ontheiligde Joodse begraafplaatsen en hun eigen neonazi’s. De officiële verwerking van de geschiedenis – met kranslegging en herdenkingsbezoeken – bleef vaak formeel.

Volgens Salzborn kwamen de kinderen in de DDR-families nauwelijks in opstand tegen de nazi-ouders, dus veel rechtse denkpatronen in Oost-Duitsland zijn tot op de dag van vandaag niet uitgewerkt: “Daarom is vooral de bevolking veel ontvankelijker voor attitudes als de AfD en vertegenwoordig anderen. Dit heeft te maken met het feit dat er een lange, intergenerationele traditie van dergelijke houdingen bestaat. Maar velen zien het niet en pakken het niet aan. ‘

De wetenschapper roept op tot een meer gedifferentieerde kijk op de geschiedenis. Natuurlijk was de DDR een autoritaire staat, maar er waren ook overeenkomsten tussen de regering en het volk. Samuel Salzborn legt uit dat de vijandigheid tegen Israël en het antizionisme gedeeltelijk door de bevolking werd gesteund.

De onderzoeker somt een hoofdstuk op dat nog lang niet voorbij is, zelfs niet 30 jaar na de val van de Berlijnse muur: ‘Ik denk – hoe triest het ook is – dat we niet aan het einde van de kwestie van antisemitisme in de DDR staan, maar aan het begin van onderzoek. “