Annett Hoogvliet

 

Het is bijna niet meer voor te stellen, maar dertig jaar geleden was Duitsland verdeeld in twee totaal verschillende landen: Oost en West. De Koude Oorlog speelde zich er af en Klein Orkest bezong met ‘Over de Muur’ de typische weerklank over het rijke Westen met hun kapitalistische weerslag zoals werkloosheid en het communistische oosten met mensen die niet voor hun mening mochten uitkomen.

De Berlijnse Muur en het IJzeren Gordijn wat Duitsland en eigenlijk de gehele wereld in tweeën deelde was voor vele Oost-Duitsers een doorn in het oog. Mensen probeerden dan ook op verschillende manieren te vluchten. Zo vertelt de film ‘The Tunnel’ het waargebeurde verhaal van Harry Melchior die vlucht naar West-Berlijn en samen met vrienden een tunnel van west naar oost graaft om hun geliefden op te halen. Ook de film ‘Night Crossing’ vertelt het waargebeurde verhaal van twee gezinnen die door middel van een zelf gemaakte luchtballon het IJzeren Gordijn oversteken met gevaar voor eigen leven.

Annett Hoogvliet is ook iemand die met gevaar voor eigen leven enkele maanden voordat de Berlijnse Muur viel op 9 november 1989 met haar toenmalige man vluchtte van oost naar west. Zij ging op vakantie naar Hongarije en verborg zich in een kofferbak van een auto van toevallige passanten en wist zo ongedeerd in het westen uit te komen. Het verhaal van Annett heeft een tijd lang op internet gestaan om mensen haar gebeurtenissen te laten lezen. In eerste instantie was Annett niet voornemens om haar verhaal te publiceren maar werd toch overgehaald dit te doen. Het heeft geresulteerd in het boek ‘Vrijheid – wanneer ben ik eindelijk vrij’ wat in het Nederlands verschenen is. Wij spraken met Annett over de DDR, haar vluchtpoging en het oppakken van haar leven in het Westen.

Annett. Je keek op naar het Westen, had er zelfs familie wonen. Werd er door meer mensen opgekeken naar ‘het Rijke Westen’?
Ja zeker! Als iemand betere kleding droeg, waren veel mensen jaloers en wist iedereen dat dit uit het Westen kwam. ‘Het Westen’ was taboe, maar aan de andere kant ook weer heel aantrekkelijk”.

In de DDR was je gehele toekomst al van tevoren uitgestippeld. Wat hield dat voor jou in?
Dat ik mijn creativiteit niet kwijt kon. En dat mijn hele leven niet! Je kon daar niets opbouwen en dat is wel wat ik juist leuk vind om te doen. Ook werd in Oost-Duitsland alleen gekeken naar cijfers die je haalde op school. Ik was niet zo goed op school, dus had ik nooit een kans gehad om iets te doen wat ik zelf leuk vond.

Er waren ook goede dingen in de DDR. Zo wordt bijvoorbeeld het onderwijs geroemd. Kun je nog enkele van deze voorbeelden noemen?
Ja zeker! In het socialisme heeft iedereen hetzelfde. Dat vind ik in principe heel positief, want het arm en rijk verhaal is best triest tegenwoordig. Sommige mensen zwemmen in het geld en sommigen weten niet hoe ze rond moeten komen de komende maand. Alleen werkte het system helaas niet, maar het idee vind ik geweldig!

Ook positief wordt altijd genoemd dat er altijd opvang was voor je kinderen. Maar goed, hier in het Westen heb je de mogelijkheid om thuis te blijven en voor je kinderen te zorgen. Dat was niet mogelijk in de DDR. Dus ik vraag me af of dat nou zo positief is. Ik heb nooit anders mee gemaakt hoor. Mijn moeder en mijn vader hebben ook altijd fulltime gewerkt. Maar nu heb ik zelf een kindje en ik ben wekelijks op woensdag, zaterdag en zondag in het algemeen vrij. Ik kan hier wel erg van genieten en ook mijn zoontje vindt dit prettig.

Je bent gevlucht uit de DDR via een omweg. Je kroop in de kofferbak van enkele vreemde personen. Was je zo wanhopig?
Ja absoluut! Wij hadden geen geld meer om te kunnen eten en terug naar de DDR konden we ook niet meer, omdat wij gepakt waren toen we met de auto zo dicht mogelijk naar de grens wilden gaan. Dus we hadden geen optie meer.

Wat voor gevoel had je daarbij?
Ik was ontzettend bang! Ook omdat ik die mannen waar we de grens mee overstaken niet kende, maar natuurlijk ook dat ik gepakt zou worden of misschien wel doodgeschoten zou worden!

Enkele maanden nadat je gevlucht bent viel de Muur. Spijt dat je toch gevlucht bent hoewel het enkele maanden later ‘legaal’ ging?
Spijt heb ik niet. Maar ik vraag me vaak af waar de mevrouw met de glazen bol was. Had ik het echt geweten (dus niet vermoed, maar ècht geweten), had ik dit risico echt niet genomen!

Kun je beschrijven hoe je eerste jaren verliepen in West-Duitsland?
Ik heb een omscholing gedaan voor secretaresse en vrij snel hebben mijn toenmalige man en ik dan een winkel geopend in het oude DDR. Hier heb ik acht jaar lang gewerkt. Dit vond ik prachtig.

Je woont nu alweer enkele jaren in Nederland en hebt je leventje goed opgepakt. Als je jouw leven in Nederland nu vergelijkt me je leven destijds in de DDR kun je dan grofweg enkele verschillen noemen?
Waar moet ik beginnen?….Mijn werk! Ik heb nu een eigen fotostudio – dat had nooit gekund in de DDR! Ik leef mijn droom uit! Mijn kind groeit op in vrijheid. Hij kan later zelf bepalen waar hij wil wonen en werken. Hij mag zeggen wat hij denkt zonder bang te moeten zijn dat hij hiervoor de gevangenis in gaat.
Ik zelf voel me heel vrij! Geniet hier echt letterlijk iedere dag van.
En natuurlijk ook de luxe die je hebt. Wat zijn we rijk hier in Nederland! Ik kan niet alleen maar brood en fruit kopen, maar alles wat ik lekker vind. Wat een keuze in de supermarkten! Wat een overvloed aan luxe!

Er zijn in de loop der tijd vele films uitgebracht over mensen die vluchten vanuit de DDR naar het Westen. Kijk je zelf ook wel eens naar deze films?
‘Das Leben der anderen’ spreekt me het meeste aan. Helemaal zoals het was! Maar ik heb ook veel andere films gezien en eigenlijk vind ik ze allemaal geweldig.

Enkele jaren geleden heb jij je ‘vluchtverhaal’ opgeschreven en via internet verspreid. Hoe kwam je op dit idee?
Ik heb tien jaar gezwegen over de vlucht. Heb iedereen voorgelogen dat ik uit West-Berlijn kwam. Dat was mijn manier van verwerken. Toen ik 10 jaar later naar Nederland ging en weer wordt gevraagd of ik nou uit West of Oost Duitsland kwam, vertelde ik voor het eerst mijn vluchtverhaal. Mij word toen gezegt, dat ik het echt moet opschrijven en dat heb ik ook gedaan.

Het is een mooi verhaal geworden. Echter nu pas heb je het in boekvorm uitgebracht. Vanwaar deze omslag?
Via een klant van de fotostudio kreeg ik nu pas de kans omdat ik in contact gebracht werd met de uitgever die in mijn verhaal en de realisatie van mijn boek geloofd.

Ik begreep dat je met de opbrengst van je boek een goed doel wilt steunen. Kun je benoemen welk doel dit is?
Hier moet ik nog serieus naar op zoek gaan. De fotostudio steunt een stichting Rett (een ziekte die mijn twee zusjes hebben gehad). Maar met de opbrengst van het boek zou ik graag mensen willen helpen die nu niet in vrijheid leven. Ik weet alleen nog niet hoe – ik moet dit nog gaan uitzoeken. Advies is welkom! Het zal trouwens niet veel geld zijn, want ik moet eerst mijn kosten weer terug krijgen die ik zelf heb moeten betalen om het boek uit te mogen brengen (tekstschrijfster). Maar ik wil er echt geen cent aan verdienen!

Hoe reageert je omgeving op het feit dat je nu je verhaal in boekvorm hebt uitgebracht?
Ze vinden het geweldig en gunnen mij dit! Ook in het Duits verschijnt dit boek het komend jaar en dan is het in heel Duitsland te koop.

Voor de geïnteresseerden: Zit er verschil in het verhaal wat eerst op internet heeft gecirculeerd en je boek-verhaal?
Nee, het is mijn verhaal. Er is niets aangepast. Er zijn alleen wat correcties uitgevoerd en er is een tekst bij geplaatst hoe het nu met mij gaat.

Tenslotte: De DDR bestaat sinds 1990 niet meer. Zijn er ook momenten waarop je terug verlangt naar de ‘tijd van toen’?
Nee nooit!

Het boek ‘Vrijheid – wanneer ben ik eindelijk vrij’ is momentele niet meer verkrijgbaar online.