Het Oosten heeft een nieuwe elite nodig!
De burgerrechtenactivisten zijn er niet in geslaagd degenen te worden die goede rolmodellen zijn voor Oost-Duitsers. Maar de scheur in het land zal alleen verdwijnen als er mensen van hier zijn die uiteindelijk de weg wijzen.
Een luiheid sluipt binnen in de interne Duitse debatten. Als het gaat om de problemen van het Oosten – en er zijn echt veel problemen in het Oosten – komen de discussies meestal tot een opmerkelijk einde: het Westen is de schuldige! De economische achterstand? Het Westen wilde het zo! Een gevoel van minderwaardigheid, met als trefwoord ’tweederangsburgers?’ moet het westen hebben veroorzaakt! De AfD-functionarissen? Allemaal wessis! En over het algemeen heeft de AfD, het Westen de inwoners van de voormalige DDR er ook in gebracht.
De voormalige oppositieleider van de DDR, Klaus Wolfram, beweerde onlangs hetzelfde in ‘Die Zeit’. “Ik zie deze bekrompen AfD-verkiezing in het Oosten als een daad van verzet die ook kan worden verklaard door de verharding van het west-oosten na 1989”, zei hij. Klaus Wolfram had al precies gezegd wat hij hiermee bedoelde tijdens een toespraak voor de Berliner Akademie der Künste. De AfD was geen Oost-Duits product, zei hij daar, maar een ‘volledig West-Duits gevolg’. Met name de ‘vernietiging van hun eigen media-publiciteit’ en de ‘radicale privatiseringsstrategie van het vertrouwen’ voorkwamen een algemene discussie in het Oosten. Dit leidde tot arbeidsongeschiktheid en instructie. Kortom: omdat het Westen de kranten heeft opgekocht en vertrouwensmaatschappijen heeft geprivatiseerd, loopt alles mis.
Nu is het echt niet verkeerd om sociale verharding in het jaar van ’30 Jaar Eenheid’ te bespreken, over de scheuren tussen Oost en West.
Maar er is ook een breuk die niet alleen ouder is dan de Duitse eenheid, maar volledig wordt onderschat in zijn belang voor de huidige omstandigheden. Hij staat voor het feit dat veel problemen waarmee Oost-Duitsers worden geconfronteerd, minder van anderen komen en meer van zichzelf. Het is de kloof die door het oosten loopt. En wie doet duidelijk wat deze regio zo erg mist: een elite die ook deze naam verdient. De verdeling van de bevolking begon al in het DDR-tijdperk. Aan de ene kant degenen die toen renden of gewoon op zoek waren naar een goed leven. Ze voldeden grotendeels aan de voorwaarden.
In ‘Die Zeit‘ wordt ingegaan op de huidige problematiek in relatie tot het verleden. De weerstanden verachtten niet alleen de staat – ze waren ook teleurgesteld door degenen die zich eraan hielden. Ze verachtten de kleinburgerlijke samenleving, die graag op vakantie ging naar hun FDGB-huizen en alleen ontevreden was toen de reserveonderdelen van Trabi ontbraken.
In 1989 waren veel van deze weerstanden de belangrijkste protagonisten van de revolutie. Ze ontwikkelden zich tot de sterkste persoonlijkheden die het Oosten te bieden had. Wie, zo niet zij, had permanent een nieuwe elite kunnen worden?
Het feit dat de opkomst tot een elite na hereniging te weinig was, heeft te maken met de minachting die veel burgerrechtenactivisten voelden voor de Oost-Duitsers, die lang voor 1989 opkwamen en daarna niet verdwenen. Je wordt niet de elite van een volk waar je niet mee kunt omgaan.
