Oude Amiga-nummers opnieuw uitgebracht

In de DDR was er funk en soul. Rapper Max Herre en producer Dexter hebben oude schatten van platenlabel Amiga uitgegraven voor een compilatie.

Ze had het kunnen weten: Kutte was al dronken bij de burgerlijke stand, en later, toen hij dronken was, kon hij ’s nachts niet eens in zijn eentje de weg naar het toilet vinden. Maar hem verlaten is niet meer mogelijk. Kutte zou zichzelf anders iets aandoen. In haar nummer ‘Kutte’ zingt Angelika Mann over de giftige relatie met een alcoholist die manipuleert, stalkt en stinkt. “Van jaar tot jaar ging het slechter met hem / wat heeft de man me gekweld?” Een funkbeat schalt op de achtergrond, koperblazers verdringen zich speels en veel te vrolijk op de voorgrond. Mann zingt laconiek in breed Berlijns dialect over een verhaal dat je aan het huilen maakt omdat het zo treffend de afhankelijkheidsrelaties in een patriarchale samenleving weergeeft.

Ook al is de inhoud van haar lied gekoppeld aan actuele discoursen, het werd uitgebracht in 1979. Op Amiga, het grootste en enige label voor popmuziek in de DDR. In de bloeiperiode produceerde het label tot 20 miljoen cassettes en platen. Van kinderliedjes tot rockmuziek tot een Oost-Duitse versie van funk en soul. Dit jaar wordt Amiga 75 jaar. En omdat de backcatalogus door Sony Music op de markt zal blijven worden gebracht, en omdat het ook interessant is dat er in de DDR een poging is gedaan om een ​​door en door progressieve funk- en soultraditie vast te stellen, een compilatie met de wat logge titel ‘Hallo 22: DDR Funk & Soul van 1971-1981’. Het nummer ‘Kutte’ staat er ook op.

De sampler is samengesteld door rapper Max Herre uit Stuttgart en producer Dexter uit Heilbronn. Dus twee muzikanten die in Duitsland zijn geboren en muzikaal zijn gesocialiseerd. Dat is volkomen logisch. Want beiden spitten al tientallen jaren door de Amiga-catalogus, hebben herhaaldelijk muziek uit de DDR gesampled en zo in een hiphopcontext geplaatst.

Max Herre herinnert zich zijn eerste ontmoeting met funk en soul uit de DDR op een feest in Stuttgart eind jaren negentig. Naast Marvin Gaye en James Brown draaide een dj-vriend ineens ook “It Remains the Sun” van het Gerd Michaelis Choir of liedjes van Manfred Krug en Günther Fischer. Zoals Herre zich herinnert, vroeg hij snel wat dat was, omdat het zo goed werkte. Nadat hij begin jaren 2000 naar Berlijn was verhuisd, betrad Max Herre eindelijk de Amiga-wereld. Hij hing rond op de Berlijnse vlooienmarkten, die werden overspoeld met de duizenden en duizenden Amiga-schijven die stof aan het verzamelen waren in de kelders van Oost-Berlijn.

In de tussentijd hebben de twee acts van de compilatie ontmoet om de liedjes op de sampler beter te kunnen begrijpen – onder meer met Günther Fischer (die de muziek produceerde voor talloze Defa-films) en met zanger Uschi Brünning. “We wilden”, zegt Max Herre, “aandacht besteden aan een blinde vlek in het Duitse muzieklandschap.” De sampler plaatst de muziek uit de blinde vlek nu in een pan-Duitse popcontext waartegen het moet – en kan – gemeten. Ondanks de moeilijke omstandigheden waaronder met name songteksten in de DDR tot stand kwamen.

Er is het verhaal van de groene en de witte olifant. DDR-artiesten zouden opzettelijk provocerende inhoud in songteksten hebben verwerkt: de groene olifanten. Ze waren zo opvallend dat de subtielere kritiek op de staat, de witte olifant, onopgemerkt bleef. Want elk nummer dat op de Amiga is verschenen, is vooraf door zogenaamde editors gecontroleerd op inhoud die vijandig is tegenover het systeem.

Als regels te kritisch waren of onderwerpen behandelden die de DDR-leiding niet wilde horen, moesten de teksten worden gewijzigd of werden de liedjes niet gepubliceerd. Ook al was de censuur op Amiga veel minder streng dan op de staatsomroep, die direct ondergeschikt was aan het Centraal Comité van de SED, dit waren nog steeds sterke artistieke beperkingen waar de songwriters in de DDR mee speelden. Dat is ook de reden waarom de stukken op ‘Hallo 22’, die eigenlijk als mainstream pop zijn ontworpen, doorspekt zijn met surrealistisch taalgebruik en mooie metaforen.

Als je iets positiefs uit de repressie wilt halen, dan in ieder geval de resulterende poëtische taal, die van een heel ander niveau is dan de huidige mainstream pop. En interessant is ook dat op de door Herre en Dexter samengestelde sampler de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke artiesten in balans is. Dat is volgens Max Herre een bewuste keuze geweest, en het toont aan dat het mogelijk is, en in de jaren zeventig al mogelijk was, om pop als mannelijk domein te doorbreken.

Dit brengt ons terug bij ‘Kutte’ van Angelika Mann. De vraag rijst of een nummer waarin een vrouw haar verslaafde misbruiker zo duidelijk aanspreekt, vandaag de dag nog mogelijk zou zijn in de reguliere pop, zoals tussen Mark Forster en Helene Fischer. Waarschijnlijk niet. Juist door zulke inzichten is ‘Hallo 22’ een belangrijk en vooral eigentijds project. Zonder vervelende nostalgie.

De gehele speellijst van ‘Hallo 22’ vindt je hier.