Berlijnse DDR Museum heropent met nieuw concept

Matthias Kaminsky had niet verwacht dat het plafond van zijn werkplek naar hem toe zou komen. Op 16 december vorig jaar stond er veel water in het DDR Museum in Berlijn, waar normaal gesproken veel bezoekers doorheen lopen. In het hotel ernaast, slechts een branddeur en een paar meter verderop was een 16 meter hoog aquarium gesprongen. Een miljoen liter water werd uitgedeeld in de hotellobby, op straat – en ook in het DDR Museum.

Het was dweilen met de kraan open. Het team begon onmiddellijk met het opzetten van back-upgeneratoren om het gebouw te drogen. “We hadden geluk dat de explosiegolf ons niet verraste zoals in andere delen van het gebouw.” Maar het water werd door de toevoerschachten naar binnen geduwd, liep onder de vloer door en liet het plafond zakken”, zo vertelt creatief directeur Matthias Kaminsky.

Het museum aan de Spree is sinds de dag van het ongeval gesloten. Hoewel er dankzij het snelle ingrijpen niet veel met de exposities gebeurde, liet het zoute water zijn sporen na. “Vloeren, behang, eigenlijk alles wat aan de muren hing en op vloeren lag”, zegt museumdirecteur Gordon von Godin. “En de gipsplaat, de verlaagde plafonds, ze zijn allemaal aangetast. Natuurlijk horen daar ook elektriciteitskabels bij, stroomverdelers waren aangetast. Alles moest worden vervangen.”

Drie maanden later wordt er in het DDR Museum geboord en gehamerd. Arbeiders rennen heen en weer om stroomkabels vast te maken, het plafond te betimmeren en kruiwagens door de kamers te duwen. Over een kleine twee weken moeten ze klaar zijn, op 1 april – dan zou het museum na een noodgedwongen pauze van 15 weken weer open moeten gaan.

Ook in het naastgelegen hotel gaan de opruimwerkzaamheden door. “De hotellobby is inmiddels helemaal ontruimd en het verwijderen van de plexiglas-elementen voor nadere inspectie verloopt volgens plan”, aldus de woordvoerder van de gebouweigenaar. De eerste sloopwerkzaamheden zijn deze week begonnen in het getroffen deel van het gebouw en vanaf volgende week moet het strippen plaatsvinden voor ongeveer drie maanden. “We gaan als het ware de casco constructie in.”

Klaarmaken voor de komende 40 jaar
Het DDR Museum maakte van de gelegenheid gebruik om het museum meteen opnieuw in te richten. “Het nieuwe concept is heel duidelijk: het museum geschikt maken voor de komende 20 jaar”, zegt Kaminsky. Ook mensen die de deling van Europa en Duitsland niet zelf zouden hebben meegemaakt, zouden er in het museum iets over moeten kunnen leren. “Ze leerden hooguit uit het leerboek dat Duitsland verdeeld was.”

Hier daarentegen moeten bezoekers de geschiedenis kunnen aanraken : rijden in een echte Trabant of slenteren door een DDR prefab appartement. Maar ook het systeem van onrechtvaardigheid wordt belicht – onder meer in een Stasi-detentiecel en een ruimte voor propaganda.

Nieuw is onder meer een origineel deel van de Berlijnse Muur, dat nu midden in het museum te zien en aan te raken is. Ook de Duitse divisie zou intensiever gepresenteerd moeten worden, aldus Von Gordin.

Schade zelf dragen
Hoe blij het team ook is met het nieuwe concept, de afgelopen weken waren niet gemakkelijk. Ruim drie maanden zonder bezoekers en inkomsten – de gevolgen van de coronapandemie en dure verbouwingswerken drukken op het museum, dat verder meer dan een half miljoen bezoekers per jaar trekt. “Financieel is dit natuurlijk een groot gemis voor ons, dat we dan de komende jaren weer gaan proberen op te werken”, zegt directeur von Gordin.

“We zijn een beetje teleurgesteld in de verzekeringsmaatschappijen. De opstalverzekering heeft tot op heden geen cent uitgekeerd. Onze inboedelverzekering minder dan 10 procent van de totale schade”, zegt algemeen directeur Quirin Graf Adelmann. “Dat betekent dat we de schade volledig zelf dragen. We moeten het geld voorschieten, dat is in de orde van grootte van zeven cijfers.”

Toch kijken de creatief directeur en de algemeen directeur nu naar de toekomst. “De datum staat vast, dat is zeker. Het is ook zeker dat we de finish halen”, zegt von Gordin. “We gaan open op 1 april en natuurlijk kijken we uit naar elke bezoeker.”