Mijn grootvader nam een stukje Oost-Berlijn voor zichzelf

In 1982 begon een Turkse immigrant een tuin bij de Berlijnse Muur op een stukje Oost-Duits land. Osman Kalin verdedigde zijn kleine domein fel tegen alle autoriteiten die het probeerden af ​​te pakken. Hoewel hij in 2018 stierf, zorgt zijn familie nog steeds voor het perceel en de boomhut die hij daar heeft gebouwd.

“Toen ik 17 was, liet mijn tekenleraar op de middelbare school ons beroemde gebouwen zien en legde hij hun historische betekenis uit”, herinnert zich de kleindochter van Osman Kalin Funda. “De ene week lieten ze ons de Eiffeltoren zien en de week daarop lieten ze de boomhut van mijn grootvader zien. De jongens in de klas maakten er grapjes over omdat het er een beetje raar en misvormd uitziet – en als tiener was ik volkomen gekrenkt. Mijn vriendin stond op het punt te onthullen dat het MIJN grootvader was die het heeft gebouwd, toen ik haar een blik wierp om haar het zwijgen op te leggen.”

Maar dat was 16 jaar geleden. Nu zegt Funda enorm trots te zijn op wat haar opa heeft gebouwd.

De tuin die Osman Kalin creëerde, staat op de grens van Mitte (voorheen Oost-Berlijn) en Kreuzberg (voorheen West-Berlijn). Moderne kantoorgebouwen en hoge flats omringen nu de overwoekerde tuin en het op zijn kop staande huis dat is versierd met graffiti en de niet bij elkaar passende meubels op de vloer zijn gecementeerd.

Maar van 1961 tot 1989 verdeelde de Berlijnse Muur het gebied langs een van de drie zijden van de tuin. In feite was het de creatie van de Muur die de tuin tot stand bracht.

’s Nachts in augustus 1961 werden betonnen palen in de grond gezet en aan elkaar geregen met prikkeldraad, terwijl gewapende bewakers met aanvalshonden aan de oostkant begonnen te patrouilleren.

Maar de bouwvakkers bezuinigden. Officieel vormde de grens tussen Oost- en West-Berlijn een rechte hoek in de buurt van een gebogen straat die bekend staat als Bethaniedamm, maar de Muur ging er recht over, waardoor een driehoek van Oost-Berlijn aan de westkant van de muur overbleef. Het bleef bestaan, zelfs toen de draadomheining een versterkte dubbele muur werd met een mijnen en struikelende ‘dodenstrook’ ertussen.

Dit betekende dat niemand het stuk grond van 350 vierkante meter kon gebruiken: de West-Duitse regering was er geen eigenaar van en de Oost-Duitse regering kon er niet bij.

Al snel begonnen de bewoners van de westelijke wijk Kreuzberg het gebied als vuilnisbelt te gebruiken, oude meubels te dumpen en hun auto’s daar te wassen.

De enorme afvalberg bleef daar bijna twintig jaar liggen, totdat Osman Kalin, een bouwvakker uit Yozgat in Midden-Turkije, in 1982 naar de wijk verhuisde. Hij was net met pensioen en was op zoek naar een project om zijn tijd in te vullen. Maar wat?

“Vanuit zijn flat kon hij de vuilnisbelt door het oog zien en besloot daar te beginnen. Hij nam het op zich om al het afval op te ruimen en legde een tuin aan – hij wilde gewoon ergens wat groenten verbouwen”, zegt Funda.

“Hij had een plattelandsmentaliteit”, zegt Funda. “Hij had een groot huis en land achtergelaten in Yozgat, waar ezels rondliepen, en daar zat hij opgesloten in een appartement – hij wilde er echt uit en rondlopen.”

Kalin werkte van zonsopgang tot zonsondergang aan zijn nieuwe project. Zijn vrouw, Fadik, moest met eten uit hun flat naar beneden komen om hem eraan te herinneren te eten.

Hij plantte fruitbomen – perziken, appels – en zijn hoofdgewassen: knoflook en uien.

Tegen die tijd had de Oost-Duitse grens de muur bewapend. Het was gebruikelijk om soldaten met hun honden te horen patrouilleren en ze in de wachttorens te zien die eroverheen keken naar West-Berlijn.

Twee weken nadat Kalin de tuin begon om te graven, kwamen de Oost-Duitse grenswachten hem bezoeken om te zien wat hij van plan was en om er zeker van te zijn dat hij niet aan het tunnelen was.

Toen ze zagen dat hij gewoon een tuin begon, stonden ze hem toe het land te gebruiken, op voorwaarde dat hij 3 meter van de muur bleef.

Kort na dat bezoek benaderde de West-Berlijnse politie Kalin en eiste dat hij van het land zou vertrekken.

“God heeft me dit land gegeven!” schreeuwde hij. “Ik ben niet bang voor je – je zult me ​​moeten vermoorden voordat je mijn tuin kunt hebben.”

De Oost-Berlijnse bewakers keken naar deze uitwisseling vanuit een nabijgelegen uitkijktoren. Ze konden zien dat hij de West-Berlijnse autoriteiten echt irriteerde – dus om ze nog meer te ergeren, zorgden de Oost-Berlijnse autoriteiten ervoor dat Kalin vrij en volledig gebruik kon maken van het land.

De tuin lag op een van de dunste punten van de dodenstrook, waardoor er veel tunnel- en ontsnappingspogingen werden ondernomen. Twee keer zag Kalin mensen neergeschoten worden.

De Oost-Berlijnse bewakers raakten aan zijn aanwezigheid gewend. Elke ochtend maakte het deel uit van zijn routine om in de uitkijktoren naar hen te zwaaien. Hij gaf ze ook uien.

Elk jaar schreven de bewakers hem kerstkaarten en gaven hem soms zelfs een fles rode wijn.

“Mijn grootvader was een vrome moslim, dus hij dronk niet. Hij wist niet dat mijn vader het zou drinken”, zegt Funda.

“Hij was heel vriendelijk tegen iedereen, het kon hem niet schelen of je een soldaat was die bovenaan de muur zat, of een West-Berlijnse politieagent. Als je knoflook, thee of baklava wilde hebben, nodigde hij je uit in de tuin.” Er waren universiteitsstudenten die daar hun huiswerk kwamen maken.”

In de jaren tachtig was er een enorme alternatieve scene in Kreuzberg, en de anarchistische punks in de buurt hadden respect voor Kalin.

“Ze kwamen bij mijn grootvader zitten omdat ze dachten dat hij echt cool was, anti-establishment, vechtend met regeringen voor deze tuin. Mijn grootvader noemde ze zijn soldaten en zei dat ze hem en zijn tuin zouden beschermen.

“Het was geweldig om te zien”, zegt Funda. “Ze noemden hem Leo, zoals ‘Lion’, omdat hij zo sterk en strijdlustig was.”

In 1983, het jaar nadat hij het land had overgenomen, bouwde Kalin een schuur en langzaam begon een boomhut van twee verdiepingen vorm te krijgen rond een boom in het midden van de tuin. Het is volledig bekabeld, met elektriciteit en stromend water, een slaapkamer en een studeerkamer. Het werd bekend als de Boomhut aan de Muur, ‘das Baumhaus an der Mauer’.

Funda herinnert zich een jeugd van zomerse barbecues in de tuin van haar opa. “Hij had altijd verse uien en knoflook in zijn handen, het was als zijn zout en peper. Hij begon pas te eten als de uien op tafel stonden. Uien eten – ik zweer dat hij daarom zo oud is geworden.”

“We gebruiken zoveel uien en knoflook in Turks eten en de hele buurt, alle Turkse dames kwamen hem om verse spullen vragen. Hij maakte de tuin een beetje groter en begon ze te verkopen op een straatmarkt. Ik herinner me mijn grootvader heb je die babyzakjes geleend, weet je waar je een baby aan je buik vastbindt? Hij vulde het met zijn uien en droeg ze als zijn baby’s elke week naar de markt.’

In het begin haalde Kalin water uit zijn flat om zijn groenten water te geven, met in elke hand twee bakjes. Maar dit bleek erg omslachtig te zijn, dus toen hij een oude pomp vond bij een nabijgelegen kerk, nam hij daar water.

Dit was echter geen oude pomp. Het was een van de Landesbrunnen – onderdeel van de nooddrinkwaterreserves van West-Berlijn. Het is illegaal om water van hen af ​​te nemen en Kalin werd uiteindelijk gepakt. De boete was 600 euro.

Omdat Kalins Duits niet goed genoeg was om in beroep te gaan tegen de boete, nam zijn zoon Mehmet het op zich, ontdekte Funda later toen ze een handgeschreven brief van haar vader aan de ambtenaren tegenkwam. Het zei:

“Hallo, ik ben erg verdrietig omdat je tegen mijn vader zegt, hij is een dief. Ik ben erg boos en verdrietig dat je tegen mijn vader zegt, niet iets van zijn leven heeft gestolen. Hij dacht dat het oké was om wat water te nemen, want zijn groenten, geen geld om je te betalen, heel erg bedankt. Mehmet Kalin.”

Verbazingwekkend genoeg werkte het.

“Ik kon niet geloven dat de Duitse autoriteiten deze brief zagen en dat ze de boete gewoon kwijtschelden! Ik had mijn vader kunnen helpen een brief in perfect formeel Duits te schrijven, getypt, en ze zouden waarschijnlijk toch de boete hebben opgelegd, maar hier hebben ze laat hem gewoon los.”

In 1989 viel de Berlijnse Muur. Berlijn was weer één stad, Duitsland weer één land. De tuin van Kalin was nu plotseling terug in Mitte, in plaats van Kreuzberg.

Tegen die tijd was Kalin een lokale held, een oude man die erom bekend stond dat hij tegen regeringen inging, deed wat hij wilde en ermee wegkwam. Mensen voelden dat hij de geest van Kreuzberg belichaamde. Maar in Mitte wist niemand wie hij was, ze zagen hem alleen als een kraker die de openbare ruimte gebruikte.

De gemeenteraad van Mitte besloot om Kalin te verdrijven, maar toen de mensen van Kreuzberg dit ontdekten, schaarden ze zich achter hen, met cruciale hulp van de kerk van St. Thomas ernaast.

“De priesters hebben ons geholpen met het schrijven van brieven aan de gemeente”, legt Funda uit. “De kerk verstrekte een document uit de jaren 1780: een oude kaart om aan te tonen dat de tuin op kerkgrond lag, wat hen het recht gaf om te zeggen dat Kalin hun land mocht gebruiken.”

Het document was meer dan een eeuw oud en zou waarschijnlijk geen stand hebben gehouden in de rechtbank, maar het feit dat de gemeenschap protesteerde, zorgde ervoor dat de gemeente er aandacht aan besteedde.

Uiteindelijk heeft de gemeente officieel de grens opnieuw getekend langs waar de Berlijnse muur vroeger liep, door de tuin te verplaatsen van de wijk Mitte naar de wijk Kreuzberg – zijn spirituele en (nu voor altijd) geografische thuis.

Kalin stierf in april 2018, 96 jaar oud. Omdat zijn geheugen de laatste 10 jaar van zijn leven faalde, werd hij steeds opvliegender, maar op goede dagen ontspande Kalin zich in zijn tuin.

Zijn zoon Mehmet verzorgt het nu en Funda gebruikt de verse uien en knoflook als ingrediënten voor haar eigentijdse Turkse levensmiddelenzaak. In de loop der jaren hebben de Kalins veel aanbiedingen afgewezen om het land te kopen – niet dat het van hen is om te verkopen. Maar naarmate de waarde toeneemt, kunnen ontwikkelaars moeilijker af te weren zijn.

De vechtlust van Kalin lijkt een stukje geschiedenis te hebben veroverd, maar er was één gevecht dat hij niet kon winnen – met de natuur zelf.

“Zie je deze boom die aan de voorkant groeit?” zegt funda.

De boom in kwestie is een Gӧtterbaum, of Gods boom, een geïmporteerde soort die snel groeit en invasief is – eigenschappen die hem ook de bijnaam “boom van de hel” hebben opgeleverd.

“Mijn grootvader zei: ‘Ik heb deze boom niet nodig, hij neemt zoveel ruimte in beslag.’ Hij is echt groot en de wortels groeien overal doorheen. Hij probeerde de wortels eruit te snijden, jarenlang vechtend met deze boom.

“De boom is zoals hij, koppig. Uiteindelijk accepteerde hij hem met tegenzin – hij besloot: ‘Oké, hij moet hier zijn.’ Het kwam door het huis, brak de muren en maakt nu deel uit van de boomhut – net als mijn grootvader.”