Communistisch tijdperk komt tot leven voor senioren in Duits verzorgingshuis
Een bijna 90-jarige Duitse vrouw zit in een relaex-stoel. Zij heeft levendige herinneringen aan de harde communistische leider Erich Honecker, maar weet niet altijd zeker wie Angela Merkel is.
Margit Hikisch, 88, is een inwoner van het Alexa-verpleeghuis in de oostelijke stad Dresden, waar delen van de Duitse geschiedenis tot leven worden gebracht om dementiepatiënten te helpen behandelen. Met behulp van een innovatieve aanpak heeft de particuliere faciliteit ‘geheugenkamers’ opgezet met de inrichting, maaltijden en muziek van Oost-Duitsland van de jaren zestig en zeventig, die naar eigen zeggen oude herinneringen en daarmee het zelfgevoel van de bewoners helpen herleven.
Mevr. Hikisch overleefde de verwoestingen van de oorlog in Dresden en bracht wat zij haar ‘beste jaren’ noemt onder het communistische regime van de Duitse Democratische Republiek (DDR) door als bankbediende.
“Hitler was een gek en we hebben geleden tijdens de oorlog en daarna. Maar in de DDR werd het beetje bij beetje beter – we hadden weer genoeg te eten’, zegt mevrouw Hikisch, die, zoals velen van haar leeftijd, meer grip heeft op decennia-oude herinneringen dan op de actualiteit.
Terwijl ze met acht andere bewoners rond een lange tafel een favoriete naoorlogse chocoladekoekjestaart maakt, zegt mevrouw Hikisch dat ze het leuk vind om de op maat gemaakte tijdmachine van het huis te bezoeken.
De geheugenkamers, gestart in januari 2016, zijn elke weekdag geopend van ontbijt tot diner.
Rollators en rolstoelen worden geparkeerd voor een mini-replica van een Oost-Duitse ‘Intershop’ waar hoogwaardige producten zoals koffie en chocolaatjes van het Westerse merk worden aangeboden.
Een doos bevat een foto van Honecker die alomtegenwoordig was in de DDR en speelgeld met het bebaarde gezicht van Karl Marx op Oost-Duitse merken. Bewoners neuriën mee op vrolijke oude popdeuntjes uit een platenspeler.
De directeur van het huis, Gunter Wolfram (48) zegt dat onderdompeling in de snuisterijen van weleer “dramatische resultaten” had opgeleverd bij het stimuleren van de geest en mobiliteit van patiënten.
“Objecten uit een bepaalde tijd wekken zeer sterke emoties op. We zijn erg geïnteresseerd in die gevoelens, omdat ze een sleutel tot behandeling kunnen zijn,” zegt hij.
“We merkten dat mensen uit de lusteloosheid komen, ineens zelf hun broodje kunnen smeren, meer eten en drinken, zelf naar het toilet gaan en vriendelijker en meer geïnteresseerd zijn in hun omgeving.”
De originele overblijfselen van het Oost-Duitse leven werden opgegraven op eBay en op rommelmarkten, maar het verzorgingstehuis is nu begonnen met het ontvangen van gedoneerde items naarmate het nieuws zich verspreidde.
De geheugenkamers hebben vergelijkingen getrokken met de hitfilm uit 2003 ‘Good Bye Lenin!’ waarin een zoon de gevallen Oost-Duitse staat probeert te herscheppen voor zijn zieke moeder, een door de wol geverfde communist die net uit een coma is ontwaakt.
Andreas Kruse, hoofd van het gerontologie-instituut aan de Universiteit van Heidelberg in West-Duitsland, die niet betrokken is bij het Alexa-project, zegt dat de aanpak gebaseerd is op gedegen onderzoek naar werk met dementie en Alzheimerpatiënten.
Maar dhr. Kruse, die onderzoek heeft gedaan naar de zorg voor senioren die in repressieve staten hebben gewoond, waaronder Holocaustoverlevenden en voormalige Sovjetdissidenten, waarschuwde dat als sommige patiënten in het verleden worden gestort, het risico bestaat dat begraven trauma’s weer tot leven kunnen komen.
De heer Wolfram, die zelf opgroeide onder het communisme, houdt vol dat hij geen illusies heeft over het regime dat verantwoordelijk is voor de Berlijnse Muur, de geheime politie van de Stasi en de door tekorten geplaagde planeconomie.
“We zijn allemaal blij dat de DDR weg is”, zegt hij. “Wat we in plaats daarvan hebben doen herleven, is een gevoel uit een bepaalde tijd in het leven van de patiënten dat werd gekenmerkt door voorwerpen waarmee ze een positieve associatie hebben. Onderdeel daarvan is de sociale cohesie die je had in een samenleving waar dingen schaars waren.”
