Hoe een Havelberger het bekende Mitropa servies ontwierp
Bijna elke Oost-Duitser heeft wel eens zijn gerechten in handen gehad. Maar zelf bleef hij grotendeels onbekend: de keramiek- en glasontwerper Erich Müller uit Havelberg in Saksen-Anhalt. Hij stierf 30 jaar geleden. Zijn werk wordt momenteel tentoongesteld in Dresden.
Bijna iedereen die in de DDR woonde, kent zijn ideeën uit persoonlijke ervaring. Maar zelf bleef hij grotendeels onbekend: de keramiek- en glasontwerper Erich Müller kwam uit Havelberg in Saksen-Anhalt. Vooral zijn zogenaamde Mitropa-servies werd beroemd. De borden, kopjes en kannen, die begin jaren zeventig werden ontwikkeld voor hotels en kantines, kregen vooral bekendheid omdat ze werden gebruikt in restaurants en in de restauratierijtuigen van de Deutsche Reichsbahn.
Het ontwerp was duidelijk en rechtlijnig – en uiterst praktisch: de kopjes konden gemakkelijk en ruimtebesparend worden gestapeld en de deksels bleven op de kannen, zelfs bij een grotere hoek. Vorm volgt functie, dat was het credo van Erich Müller. Op deze manier zette hij de erfenis van de Bauhaus-ontwerpers voort. Stil, maar volledig bewust, zoals zijn zoon Peter Müller ooit schreef – zelfs toen Bauhaus-kunst in de DDR als formalistisch werd bestempeld.
Erich Müller werd in 1907 in Havelberg geboren en bracht de eerste 14 jaar van zijn leven in de stad door. Zijn verhaal daar is nog niet uitgewerkt. Zo is nog niet bekend uit welke van de 24 Müller-families Erich afkomstig is.
Omdat zijn vader een baan bij de spoorweg kreeg, verhuisde het gezin in 1921 naar Fürstenberg an der Oder. Müller was een van de eerste jongeren in Duitsland die de jeugdwijding ontving; vooral zijn vader was geïnteresseerd in politiek en stond dicht bij de sociaaldemocratie. Eerst werd Müller glasschilder. Al als leerling trok hij de aandacht vanwege zijn nadenken over hoe alledaagse voorwerpen, zoals glazen, vazen of schalen, praktischer gemaakt konden worden.
Na de Tweede Wereldoorlog creëerde Müller aanvankelijk met succes het ‘kolonistenservies’. De vluchtelingen uit het voormalige Duitse Oosten hadden niets kunnen doen met volumineuze potten en schalen; hun nieuwe onderkomen was vaak krap, servies en glas mochten niet te veel ruimte innemen.
Naast het Siedler en Mitropa servies creëerde Müller begin jaren 70 de zogenaamde Wirte glazen. Meerdere generaties obers waren de creatieve geest hiervoor dankbaar: 20 glazen balancerend op een dienblad hoog boven je hoofd in drukke nachtclubs, dorpshuizen en restaurants – geen probleem! De glazen waren dunwandig en daardoor licht, maar toch slagvast.
De glazen en het servies van Erich Müller worden vandaag de dag nog steeds gebruikt in het dagelijks leven, ook al zijn ze niet meer zo wijdverbreid als in het DDR-tijdperk. In zijn 50er jaren werkte de ontwerper bij het DDR-Amt für Formgestaltung.
Toen hij met pensioen ging, trok hij een grens: het gezin voelde zich thuis in Neuzelle en Müller en zijn vrouw kregen vier kinderen. Na zijn pensionering verliet hij het ontwerpen volledig en zorgde hij thuis voor zijn eigen kleine boerderij. Zijn vader, schreef zijn zoon Peter in zijn memoires, was net als zijn ontwerpen: helder, pragmatisch en compromisloos.
De tentoonstelling is te zien in de Kunsthalle im Lipsiusbau
Georg-Treu-Platz 1
01067 Dresden
Openingstijden:
dagelijks 10.00 tot 17.00 uur, maandag gesloten
Toegang:
normaal 8 euro, verlaagd 6 euro
