De badkuip van de Kumpels

Tijdens het DDR-tijdperk werd een vakantie in Zinnowitz gekenmerkt door de vakantieservice van het mijnbouwbedrijf SDAG Wismut. Hiervoor werd een indrukwekkende infrastructuur aangelegd waarvan de sporen nog steeds zichtbaar zijn.

Als je naar Zinnowitz komt om te zwemmen, kun je zon, zand en een frisse bries verwachten: een promenade met de typische spa-architectuur van het keizerlijke tijdperk . Dat krijg je ook, de plaats kreeg immers al in 1851 de vergunning om baden te exploiteren. Iedereen heeft ze voor de ogen, de oude ansichtkaartmotieven met de heren die sierlijk uit hun ingetogen hooggesloten badlinnen kijken.

Maar Zinnowitz zag ook andere keren. Tijden die nog niet zo lang voorbij zijn en ook hun stempel hebben gedrukt op het stadsbeeld. In 1950 werd Zinnowitz uitgeroepen tot de eerste badplaats voor de werkende bevolking. ‘Wie goed kan ontspannen, weet ook hoe hij moet werken’ was het motto vanaf nu in het ooit burgerlijke vakantieoord.

In 1953 werden tijdens de ‘Rozenactie’ grote delen van het privé-eigendom onteigend en ter beschikking gesteld aan de Vrije Duitse Vakbondsfederatie (FDGB). In hetzelfde jaar maakte een resolutie van de Raad van Ministers de badplaats het centrale vakantieoord van de Sovjet-Duitse ‘Aktien-Gesellschaft’ Wismut (SDAG).

Het bedrijf, dat destijds een van ’s werelds grootste uraniumproducenten was, verhuurde veel van de onteigende objecten. De vakbondsorganisatie, de industriële vakbond (IG) Wismut, stuurde alleen al van 1954 tot 1980 ongeveer 850.000 mijnwerkers en hun gezinnen op vakantie naar Zinnowitz. De vakanties werden georganiseerd door vakbonden, wat betekent dat de FDGB-vakantiedienst bemiddelde voor gesubsidieerde vakantiereizen in Duitsland voor de beroepsbevolking.

De bedrijfsverenigingen van de bedrijven hebben zogenaamde vakantiecheques uitgegeven. In ruil daarvoor kregen de Kumpels en hun families twee weken strandvakantie in een van de rusthuizen, die zulke mooie namen hadden als ‘Fortschritt’, ‘Frieden’ of ‘Freundschaft’.

Je vindt ze nog steeds overal in de stad: het pittoreske houten huis ‘Schwalbennest’ was ooit het ‘mijnwerkershuis’. In het DDR-tijdperk werd het pension ‘Seestern’ genoemd naar de Bulgaarse communist en vakbondsman Georgi Dimitroff. Huis “Alexej Stachanow” heette het huidige ‘Residentie Vineta’. In 1973 werden in het vakantiehuis ‘Glück auf!’, het huidige ‘Preussenhof’ ca. 550 gasten verwend en vermaakt met concerten, danstoernooien, modeshows en lezingen. All inclusive op socialistisch om zo te zeggen.

In juli 1976 ontving Zinnowitz de titel ‘Staatlich anerkannter Erholungsort’. Alles wat deel uitmaakte van een ononderbroken strandvakantie werd verzorgd door de Wismut. En bovendien: wie ziek werd, ging naar de polikliniek Wismut. Wie wilde lezen, bezocht de bibliotheek van Wismut. En wie naar de bioscoop of het theater wilde, ging naar het Wismut-Kulturhaus.

Het Kulturhaus in het algemeen: een van de meest opvallende architectonische overblijfselen uit die tijd, waarvan de ruïnes nog steeds het centrale ontmoetingspunt van Zinnowitz, het Kulturhauspark, kenmerken. Van 1954 tot 1956 werd het gebouwd als het ‘Cultuurhuis van de Duits-Sovjet-Vriendschap’. Het complex in de stijl van het socialistisch classicisme omvatte een theater en een bioscoop met 960 zitplaatsen, een bibliotheek en een eetkamer met 300 zitplaatsen. Hier begon de vakantiedag voor Zinnowitz-zwemmers met een gezamenlijk ontbijt.

“Volpension was inbegrepen in de vakantiecheque. Voor kampeervakantiegangers waren er broodjes in een verkooppunt op de camping en die waren zeer beperkt”, herinnert Ute Spohler, voorzitter van het Historischen Gesellschaft Zinnowitz.

In het lokale geschiedenismuseum aan het Zinnowitzer Bahnhof is een gedeelte volledig gewijd aan de DDR-geschiedenis van de plaats. De auteur van de boeken ‘Archivbilder Zinnowitz’ en ‘Zinnowitz’ heeft een fotoalbum. “Hierdoor herinner ik me hoe de hele plaats veranderde als gevolg van de Wismut. Het bedrijf steunde ook de bouw van een school en kleuterschool, evenals appartementen en een slaapzaal voor het personeel. Een verwarmingshuis van IG Wismut zorgde voor warme nieuwe appartementen, hotels en openbare gebouwen. De plek groeide dankzij de medewerkers die ook vanuit Thüringen en Saksen hierheen verhuisden.”

De vakantiedienst nam bijzondere taken op zich. De infrastructuur van de plaats, water- en rioleringsleidingen, evenals de rioolwaterzuiveringsinstallatie werden door de Wismut uitgebreid. In 1989 waren er 900 medewerkers van de IG Wismut in Zinnowitz.

Spohler, een echte kenner van de lokale geschiedenis, heeft ook een clubcollega die uit de eerste hand kan vertellen over de bewogen DDR-tijden in Zinnowitz. Zelfs in de salon van Silvia Klöpfer lijkt het een beetje op een museum: in een vitrine stralen porselein en glas met Zinnowitz-motieven hun nostalgische charme uit. Aan de muren hangen veel historische foto’s. Maar bovenal zijn er dossiers, waaronder 80 oude litho’s van ansichtkaarten, waarin ze een antwoord kan vinden op bijna elke historische vraag over Zinnowitz.

De ervaren hedendaagse getuige volgde van 1968 tot 1970 een leertijd als kok aan het Kulturhaus. De keuken bevond zich op dat moment in een vleugel van het pand, op de begane grond richting Dannweg. Lange gangen verbond hen met het koelhuis en een verdieping hoger was de eetkamer. “Het was een enorme kamer met veel gefluister, de serveersters tuimelden als wezels”, zegt Klöpfer, die de turbulente sfeer beschrijft. Als er iets ontbrak, waren er mededelingen vanuit de eetkamer over een luidsprekersysteem, de zogenaamde advertentie.

Ondertussen stond beneden in de keuken 300 liter soep te stomen in enorme ketels. Of 30 liter saus. Klöpfer herinnert zich met een grijns dat er voor een ontbijtmaaltijd soms wel 300 eieren moesten worden gekookt. Want in het Kulturhaus kwamen in drie rondes 300 gasten eten. ’s Ochtends en ’s avonds aan het buffet, tijdens de lunch waren er drie of vier gerechten om uit te kiezen. De vakantiegasten aten liever, Klöpfer onthult, gistknoedels of schnitzel. “Iedereen die zo vaak gistknoedels met 60 eieren heeft klaargemaakt, vergeet op een gegeven moment hoe je voor twee moet koken”, grapt nu de 68-jarige.

Als de vakantiegast het zat was, ging hij of naar het strand of naar de recreatieve activiteiten, die vooral sportief zijn. “Dat varieerde van ochtendgymnastiek tot volleybal tot boccia”, legt Spohler uit. “Alles volgens het motto ‘Doe mee, blijf fit’.” In 1971 werd de sporttuin aan de boulevard geopend, waarvoor het collectief van de afdeling ‘Cultuur en Sport’ van IG Wismut verantwoordelijk was. “Met minigolfbaan, reuzenschaakspel, sjoelbak, stickschietbaan en galgenkegelbaan”. In 1973 waren er al twee sporthallen in Zinnowitz.

Ruim tien jaar later, tussen 1981 en 1985, werden 3.840 sportevenementen met 138.981 deelnemers geregistreerd. Wismut bedacht ook iets voor het kinderprogramma: in 1973 opende het de grote speeltuin aan de strandpromenade, die er nu nog steeds is in een iets andere vorm. De kenmerkende Spoetnik-glijbaan en enkele schommelende dieren zijn bewaard gebleven.

De avond brak aan, en daarmee, in de ware zin van het woord, geweldige cinema: het Kulturhaus opende zijn bioscoop voor de maatjes en vertoonde DEFA-films zoals “The Frozen Flashes”, de DDR-Indiase films, de populaire Olsen Gang-films uit Denemarken en bekende Franse – Italiaanse producties. Entree kostte 1,05 mark en was dus betaalbaar voor iedereen, ook voor de lokale bevolking. En er waren ook theatervoorstellingen van de theaters Anklam en Greifswald. “Bekende artiesten traden op in het Kulturhaus. Ook het populaire DDR-televisiedrama met stergasten werd hier opgenomen”, zegt Klöpfer. Sommigen van hen zijn vandaag de dag nog steeds te zien als een herhaling op de MDR.

Solisten van La Scala in Milaan traden ook op op het Kulturhaus-podium, net als het Kreuzchor in Dresden. Exotische gasten waren het National Ensemble of India en het State Ensemble of Niger. Vooral in de jaren 80 maakten de grote sterren van de DDR-muziekscene zoals de Puhdys, Silly en Stern Meissen hier in de zomermaanden gastoptredens.

De lokale bandlegende Echo 71 verscheen voor het eerst in het Kulturhaus in 1971. ‘Die Bengels mit den Radaubrettern’ zoals de muzikanten vanwege hun elektrische gitaren werden genoemd, konden met hun pittige melodieën gemakkelijk tot 2.000 vakantiegasten vermaken. Door hun populariteit mochten ze muziekgrootheden uit die tijd begeleiden, zoals Peter Wieland, Lutz Jahoda, Jonny Hill en Siegfried Uhlenbrock.

De band, die begin jaren tachtig uit elkaar ging, viert momenteel hun comeback. De senior combo met zanger en DJ Carsten Schmidt uit Zinnowitz als frontman heeft bijna 100 nummers op de box staan. Na het seizoen 1987 werd het cultureel centrum gesloten, eigenlijk voor renovatie. De heropening stond gepland voor 1992, maar het keerpunt kwam er tussenin. Na vele jaren van verval staat op de plek van het cultureel centrum nu de vestiging van 86 appartementen en een wellnesscomplex gepland. De gevel van het monumentale pand moet behouden blijven.

Toen de wilde jaren zeventig ten einde kwamen, stapte Silvia Klöpfer van het culturele centrum over naar het vakantiehuis ‘Roter Oktober’. Het silhouet van het ‘Hotel Baltic’ domineert vandaag de dag nog steeds de strandpromenade, de contouren zijn te zien vanaf de B111 wanneer u in Zinnowitz aankomt. Eind jaren 70 was het monumentale pand het grootste vakantieverblijf in Wismut:

“Op Mijnwerkersdag, 1 juli 1977, opende Harry Tisch, als lid van het Politbureau van het Centraal Comité van de SED en voorzitter van de Federale Raad van de FDGB, het vakantiehuis ‘Roter Oktober'”, schrijft Spohler in ‘Zinnowitz. Een fotoalbum’. En verder: “Het huis met 950 bedden was in die tijd het grootste en modernste vakantiehuis van Wismut op het eiland. Er waren verkooppunten, een vestiging van het DDR-reisbureau, een postkantoor, een kapsalon, cosmetische voorzieningen, kamers voor kinderopvang en sportfaciliteiten.”

En er was een dansbar voor alle nachtbrakers onder de Zinnowitz-vakantiegasten en de lokale bevolking. Zoals de menu’s uit de jaren 80 laten zien, konden ze zich hier bewonderenswaardig versterken. De FDGB zorgde ervoor dat er niets ontbrak op het gebied van eten en drinken. Als je trek hebt, probeer dan twee halve eieren met tartaarsaus en kaviaar, plus toast voor 2,70 mark. De varkenssteak, gegratineerd met gekruid vlees, met frietjes en een salade van 4,95 mark was weelderiger.

Iedereen kon het bier betalen voor 63 pfennig, de Cabernet uit Bulgarije, de ‘Goldenen Nektar’ uit Hongarije of zelfs de Italiaanse Solo Vino moest dieper in de buidel tasten (ongeveer 8 tot 12 mark). De vakantiegast was vol en hopelijk tevreden toen de cirkel rond was onder het genot van de toast.

Zinnowitz moest in de DDR-tijd een badplaats zijn die niets te wensen overliet . Als je tenminste een vakantievoucher zou kunnen bemachtigen. In de jaren 80 stonden hier 62 vakantiehuizen. De 50.000 zwemmers in 1965 werden in 1988 meer dan 110.000 vakantiegangers – met iets meer dan 4.000 inwoners.

Tegenwoordig telt de plaats bijna een miljoen overnachtingen per jaar. De vakantiegasten komen van over de hele wereld. Je slentert langs de boulevard, bewondert de spa-architectuur en geniet van een pauze in het schaduwrijke Kulturhaus-park. En als je nog tijd hebt om het lokale geschiedenismuseum van Zinnowitz te bezoeken, zul je versteld staan ​​van het bewogen verleden van de stad aan de Oostzee als de ‘badkuip van de Kumpels.’

Foto: Matthias v.d. Elbe, CC BY-SA 3.0