Vechten rond vertegenwoordigers van slachtoffers van de SED-dictatuur
De Unie en de SPD zijn het nog niet eens geworden over een federale commissaris voor de slachtoffers van de SED-dictatuur. Het is daarom onduidelijk wie de zorgen van de getroffenen moet opvangen wanneer de Stasi-administratie op 17 juni wordt ontbonden. Dit irriteert de slachtoffers.
May-Britt Krüger zat van augustus tot oktober 1989 gevangen – op verdenking van ontsnapping uit de republiek, zoals die in de DDR werd genoemd. Ze werd gevangen genomen in een auto in de buurt van Rostock. De 53-jarige meesterkapper woont er tot op de dag van vandaag. Ze is ere-plaatsvervangend voorzitter van de Vereniging van Slachtoffers van het Stalinisme en vraagt zich af wie haar belangen als slachtoffer van de SED-dictatuur in de toekomst op federaal niveau zal behartigen.
Op 17 juni gaat het hoofd van de Stasi-administratie, Roland Jahn, met pensioen. De Stasi-bestanden worden overgedragen aan het Federaal Archief. En tegen die tijd moet de Bondsdag de nieuw gecreëerde functie van federaal commissaris voor de slachtoffers van de SED-dictatuur bekleden. Maar er is nog geen kandidaat in zicht. May-Britt Krüger ergert zich hieraan.
“Ik heb een beetje onbegrip en woede omdat ik het gewoon niet kan begrijpen. Het is al lang bekend en ik weet niet of dat tactiek moet zijn. Ik heb echt vraagtekens in mijn hoofd waarom er geen oplossing is gevonden. Dat is voor mij echt onbegrijpelijk.”
Een niet-partijlid of niet-partijlid dient het ambt te bekleden, indien mogelijk een Oost-Duitser. Zoveel is duidelijk. Maar de cultuurcommissie van de Bondsdag kwam niet verder in haar informele beraadslagingen, en daarom is het onderwerp al een paar dagen bij het CDU-CSU-fractievoorzitterschap. De woordvoerder van de fractie, Stefan Ruwwe-Gösenkamp, liet schriftelijk weten dat er over deze kwestie “geen gesprekspartner” aan het hoofd van de fractie staat. Laten we dus luisteren naar de vice-voorzitter van de Vereniging van Slachtoffers van het stalinisme, May-Britt Krüger.
“Ik zou vooral iemand – een opvolger – willen hebben die zich daadwerkelijk met deze zaak heeft beziggehouden, met dit onderwerp, die ook verband houdt met het geheel, die heeft deelgenomen aan evenementen – die niet alleen naar jubilea komt, maar die misschien een slachtoffer zelf – of een burgerrechtenactivist. We komen op voor de heer Uwe Schwabe, maar zoals het er nu uitziet, is het niet meer relevant, wat ik jammer vind. Want het moet ook iemand zijn die met mensen om kan gaan.”
Uwe Schwabe, een burgerrechtenactivist uit Leipzig, voorzitter van de raad van bestuur van het archief “Bürgerbewegung Leipzig”, was lange tijd kandidaat. Maar er was weerstand van andere Leipziger burgerrechtenactivisten. Ondertussen zou de oostelijke regionale groepering van de Union-factie een geschikte kandidaat hebben gevonden. Hij wordt ook ondersteund door het parlementslid Elisabeth Motschmann van de Cultuurcommissie.
“Het moet iemand zijn die uit het Oosten komt en als het even kan ook een overtuigende geschiedenis heeft met de vreedzame revolutie. We willen graag iemand kiezen die heeft gewerkt of gevochten voor vrijheid.” Deze persoon lijkt gevonden te zijn. “Nu adverteert u onder SPD-leden voor de kandidaat van de Unie”, zegt Elisabeth Motschmann, woordvoerster cultuurbeleid van de fractie van de Unie.
De SPD overlegt nu of ze het eens zijn met de gevonden naam. En dan hoop ik heel erg dat we maar met één naam de strijd aangaan.
Als je het daar vraagt, hoor je echter dat de naam niet eens bekend is in de sociaal-democratische groep. De Unie houdt zich al weken in. De fractie van de SPD zelf had zich de voormalige burgerrechtenactivist en voormalig president van het Grondwettelijk Hof van Brandenburg, Jes Möller, in het kantoor kunnen voorstellen. Möller is echter lid van de SPD – en daarom niet gewenst in Unie-kringen.
Links is een andere naam te horen: sommigen geven de voorkeur aan Petra Eleonore Morawe, mede-oprichter van het ‘Neues Forum’ in Berlijn, die later aan de Centrale Ronde Tafel in Oost-Berlijn werkte. Maar kandidaten van links hebben misschien de minste kans van slagen.
En waarom duurt het zo lang voordat de kandidaat wordt voorgedragen in de achterkamers van de CDU, CSU en SPD? Dat is zo gewoon, hoor je over de groepen heen. Als sterkste fractie heeft de Unie het recht om voorstellen te doen, en dan zouden de sociaaldemocraten moeten instemmen. Het duurde even lang om de officier van justitie te vinden. En hoe dan ook: voor het besluit om de Stasi-bestanden naar het federale archief over te dragen en om het kantoor van een federale commissaris voor de slachtoffers van de SED-dictatuur in te stellen, zouden de Bondsdag en zijn culturele commissie bijna een hele legislatuur nodig hebben gehad.
