De ‘stalen helmen’ van Oost-Duitsland: de meest betrouwbare en minst vertrouwde van het Warschaupact

Er werd typisch gezegd dat het leger van Oost-Duitsland waarschijnlijk de best opgeleide en best uitgeruste macht van het Warschaupact was. Het werd ook ironisch genoeg beschouwd als het meest betrouwbare maar toch het minst vertrouwd door hun Sovjetmeesters.

Tijdens de Koude Oorlog werd typisch gezegd dat het leger van de Deutsche Demokratische Republik (DDR), oftewel Oost-Duitsland, waarschijnlijk de best opgeleide en best uitgeruste macht van het Warschaupact was – inclusief die van de Sovjet-Unie. Het land werd ook ironisch genoeg beschouwd als het meest betrouwbare maar toch het minst vertrouwde land door hun Sovjetmeesters, dankzij de bittere herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.

Terwijl Sovjetapparatuur werd gebruikt door de verschillende mogendheden van het Warschaupact in de jaren die volgden op het einde van de Tweede Wereldoorlog in de jaren vijftig, begonnen de verschillende communistische naties hun eigen identiteit te krijgen. Dit gold het meest voor Oost-Duitsland.

De geschiedenis van de Oost-Duitse helmen gaat eigenlijk terug tot de Tweede Wereldoorlog, toen het Duitse leger al in 1942 zocht naar manieren om de productiemethoden te vereenvoudigen en superieure wapens te produceren. Het eerste aanvalsgeweer ter wereld, de MP-44 of StG-44, bewijst dat je het op beide manieren kunt hebben.

Tegelijkertijd gold dit voor helmen, aangezien de Duitse ‘stahlhelm’ van model 1935 nog steeds een goed ontworpen helm is die de klus ruimschoots heeft geklaard. Het was echter duur en ingewikkeld om te produceren en het was verre van perfect.

Tijdens de oorlog waren er verschillende ontwerpen die werden getest om de iconische Duitse helm uit de Tweede Wereldoorlog te vervangen. Onder deze was er een die bekend stond als de ‘Thale B / II’, een van de drie patronen die werden geproduceerd door het ‘Rijks Chemisch en Technisch Instituut’. Er gaan geruchten dat Adolf Hitler de helm niet leuk vond.

Volgens de bekende auteur en helmhistoricus Ludwig Baer in zijn boek History of the German Steel Helmet: 1916-1945, ‘werden ze (de helmen) in de herfst van 1944 gepresenteerd aan het hoofdkwartier van de Führer. Ondanks gunstige resultaten van deze helmen en hun besparing op zowel materiaal als arbeidstijd, werd de introductie van de helm afgewezen, kennelijk omdat de bestaande helm het symbool zou blijven van de ‘Grote Duitse strubbeling naar vrijheid’.

Of een van de prototypes in de strijd is gebruikt, is onbekend, en het is niet bekend of ze zelfs vandaag de dag bestaan. Hoewel sommige van dergelijke helmen op eBay en uit andere bronnen verschijnen, terwijl de verkopers beweren dat dit het ongrijpbare ‘Model B / II’ is, moet elk van deze met enige scepsis worden bekeken. De Thale B / II zou echter na Hitler leven in het naoorlogse Oost-Duitsland.

Tegen de tijd dat Oost-Duitsland in 1949 tot onafhankelijke staat werd verklaard, hadden de Sovjets al een gewapende tak van de Volkspolitie, of Volkspolizei (VOPO), opgericht. Dit waren eigenlijk de voorlopers van de NVA (Nationale Volksarmee). Interessant is dat de Oost-Duitse strijdkrachten een uniform in Wehrmacht- stijl behielden, maar aanvankelijk een Sovjet SSh-40 droegen, wat het een nogal eclectische en bijna anachronistische soldaat maakte. Aangenomen wordt dat zowel echte Sovjet-gemaakte SSh-40 als Tsjechische M-53 helmen aan de VOPO werden uitgegeven, en deze hadden een uniek Oost-Duits embleem op de voorkant. Dit model, met het embleem, is zeer gewild bij verzamelaars en wordt als enigszins zeldzaam beschouwd. Als gevolg hiervan worden deze helmen natuurlijk vervalst.

Toen de Oost-Duitsers een unieke eigen identiteit begonnen te vestigen, omvatte dit een gemoderniseerde versie van het uniform en de helm. De eerste echte Oost-Duitse helm was het Model 1954, dat qua uiterlijk enigszins lijkt op de Duitse M-35, maar aanzienlijk vierkanter van vorm is. Deze helmen werden nooit gebruikt door de NVA, maar werden feitelijk alleen gebruikt door de grenspolitie en VOPO-korpsen.

Hoewel het geen echte helm van het ‘Oost-Duitse leger’ is, zijn deze ook vrij zeldzaam en gewild onder verzamelaars. Vanwege de complexiteit bij het produceren van stalen helmen zijn er nog geen kopieën gemaakt… tenminste nog niet!