Handelsorganisation hat alles ‘im griff’
In 1948 werd de Handelsorganisation (HO) opgericht. Hun winkels boden levensmiddelen en gebruiksartikelen zonder distributiebonnen aan. De prijzen in de HO-winkels lagen destijds hoger dan bij winkels die wél via het distributiesysteem werkten. De HO werd in een hoog tempo opgezet als concurrent voor de Konsum-keten, die al in 1945 was opgericht.
De Konsum-keten had een coöperatieve opzet. In 1950 waren er reeds 2300 HO-winkels die ongeveer een kwart van de detailhandelsomzet in de DDR voor hun rekening namen. In 1960 waren er 35.000 HO-winkels met een omzetaandeel van ruim 37%. Naast winkels exploiteerde de Handelsorganisation ook restaurants, warenhuizen en hotels. In de meeste (middel)grote steden in de DDR bestonden de Centrum warenhuizen van de HO. De Centrum warenhuizen boden een relatief grote diversiteit aan producten. In de 70’er jaren werden heel wat nieuwe gebouwen uit de grond gestampt om deze warenhuizen te herbergen. De grootste was op de Alexanderplatz in Berlijn.
Daarnaast vielen de Intershops, Centrum-postorderbedrijven, Exquisit en Delikat ook onder de Handelsorganisation.
Intershop
Intershop verkocht belastingvrije Westerse producten in ruil voor buitenlandse valuta. De 1e Intershops waren geopend in havensteden zoals Rostock en Wismar in 1955. Deze werden gevolgd door honderden andere in de DDR. Het voornaamste doel was om zo veel mogelijk hoognodige buitenlandse valuta te verkrijgen.
Het was verboden voor DDR-burgers om buitenlandse valuta te bezitten. Formeel konden ze dus niet winkelen bij de Intershops. In werkelijkheid bezaten ook DDR-burgers ‘Westgeld’. Om ook deze valuta te kunnen bemachtigen, werden de zogenaamde forum cheques in het leven geroepen. Met de forum cheques konden ook DDR-burgers winkelen bij de Intershop winkels. Forum cheques waren namelijk niet verboden. Oost-Duitsers konden hun buitenlandse valuta bij de filialen van de Staatsbank inwisselen overigens voor de nodige forum cheques.
Centrum warenhuis
Centrum was een warenhuisketen en een dochteronderneming van de handelsorganisatie HO van de DDR. De warenhuizen bevonden zich in de boven- en middencentra van de DDR en waren meestal groter dan de warenhuizen van de Konsum (consumentencoöperatie). Veel gebouwen die tijdens het bestaan van de DDR waren opgetrokken, hadden een gemeenschappelijke, op een raster gelijkende, versierde metalen gevels.
Centrum Versandhaus
Centrum Versandhaus was een grote postorderbedrijf uit Leipzig. In 1972 werden meer dan 50.000 bestellingen verpakt en verzonden per dag.
Exquisit en Delikat
De Exquisit en Delikat-winkels verkochten sinds 1978 dure kleding en levensmiddelen van hoge kwaliteit met locaties in meerdere DDR-steden. Meestal werden deze producten geïmporteerd uit niet-socialistische economische gebieden (in het Duits: Nichtsozialistischen Wirtschaftsgebieten (NSW)). De producten waren erg duur.
Konsum
Konsum (uitgesproken als kónnsumm) was de merk v/d consumentencoöperaties in de DDR, die niet in staatshanden waren. De coöperaties exploiteerden supermarkten, warenhuizen en restaurants. Konsum was na de (in staatshanden zijnde) HO (Handelsorganisatie) de grootste handelsketen in de DDR. In de volksmond werd Konsum vaak veel gebruikt voor supermarkten. Oorspronkelijk en officieel was deze naam alleen geldig voor de verkooppunten van deze coöperatie. De logo werd ontworpen in 1959 door de grafische kunstenaar Karl Thewalt. Een industriële schoorsteen en een sikkel vormen de hoofdletter ‘K’.
Konsument
De centrale handelsonderneming ‘Konsument’ (ZU-Konsument) was een warenhuisketen en viel onder de associatie van consumentencoöperaties in de DDR. Na Centrum was het de op één na grootste warenhuisketen van het land.
