‘Ronde tafel’ opent de deur naar democratie in Oost-Duitsland
Ruim dertig jaar geleden begon in Oost-Duitsland de ‘Ronde Tafel’, de dialoog tussen het ineenstortende communistische regime en de democratische oppositie. De hervormingsgezinde premier Hans Modrow wou op die manier de DDR redden, zij het in een andere vorm, maar de drang naar de hereniging van Duitsland was te sterk.
Kort na de val van de Berlijnse Muur was op 13 november de hervormingsgezinde communist Hans Modrow premier van Oost-Duitsland geworden. Anders dan de laat ‘bekeerde’ partijleider Egon Krenz, genoot Modrow wel van enig krediet bij de oppositie en bij zijn geestesgenoot, Sovjetpresident Mikhail Gorbatsjov.
Bij zijn ambtsaanvaarding was Modrow nog gekant tegen een mogelijke hereniging van de twee Duitslanden. In de plaats stond hij een meer vrije DDR voor die naast de Bondsrepubliek zou bestaan. Modrow maakte zich evenwel geen illusies over de situatie en merkte tegelijk op dat het politieke systeem in de DDR en de communistische partij SED alle krediet verloren hadden.
Om de DDR nog te redden, nodigde Modrow daarom de nieuwe oppositiebewegingen, die ontstaan waren uit het recente volksprotest tegen het regime, uit tot een dialoog, en dat met de stilzwijgende toestemming van Sovjetleider Gorbatsjov. Begin december voltooide zich een stille revolutie binnen het DDR-regime. Het politburo van de SED en partijleider Egon Krenz stapten op en zo had Modrow de handen vrij.
Op 7 december begon in Oost-Berlijn dan de ‘Runde Tisch’ of ronde tafel. Aan tafel zaten naast de vertegenwoordigers van de SED niet minder dan acht oppositiegroepen, waaronder Neues Forum. Het waren die bewegingen die tot voor kort nog vervolgd werden. De tafel was overigens niet echt rond, maar rechthoekig, maar de symboliek was er wel. Zo werd de dialoog niet geleid door de regering zelf, maar door enkele protestantse en katholieke geestelijke leiders.
Om het evenwicht wat te herstellen, nodigde Modrow ook de ‘Blockparteien’ uit. Dat waren christelijke, socialistische of liberale partijen die de voorbije decennia gedwongen front hadden gevormd met de SED, maar nu de leiband loskwam, snel hun eigen koers begonnen te varen.
Anders dan Krenz wou Modrow niet enkel tijd winnen en een theaterstukje opvoeren, maar wel degelijk de DDR op een nieuwe leest schoeien en zo het vertrouwen van de bevolking terug te winnen en de leegloop van burgers naar het Westen te stoppen.
De Ronde Tafel stelde een nieuwe grondwet met burgerrechten en plande de eerste vrije verkiezingen om de “Duitse Democratische Republiek” (DDR) zijn naam waardig te maken. Gaandeweg nam de Ronde Tafel echter de rol van parlement over van de door de SED gedomineerde “Volkskammer” en stuurde ze ook beslissingen van de regering-Modrow, die zich daardoor van enige legitimiteit kon verzekeren.
Symbolisch erg belangrijk was de opening van de grensovergang aan de beroemde Brandenburgse Poort op 22 december door Modrow samen met zijn West-Duitse collega Helmut Kohl. door Modrow samen met zijn West-Duitse collega Helmut Kohl.
In februari 1990 nam Modrow overigens leden van de oppositie in zijn kabinet op. Intussen was de premier al tot andere gedachten gekomen inzake de toekomst van de DDR. Bij een bezoek aan Moskou in januari 1990 gaf Modrow toe dat er bij de Oost-Duitsers nog weinig animo was voor een eigen staat en dat de hereniging hoe dan ook voor de deur stond.
Met de verkiezingen van 18 maart 1990 kwam er een einde aan de Ronde Tafel. De nieuwe Volkskammer, die gedomineerd werd door de christendemocratische CDU, samen met sociaaldemocraten en liberalen, nam nu echt de rol van parlement over. Een half jaar later werd de DDR ontbonden en ging ze op de Bondsrepubliek.
