Vlucht vanuit de republiek met een bloedig einde
In 1975, nabij Harras in het Thüringer district Hildburghausen, stak NVA-deserteur Werner Weinhold de grens tussen de twee Duitse staten over. De vluchteling vermoedde waarschijnlijk niet dat hij op weg naar het westen twee van zijn kameraden zou vermoorden.
Ten noorden van Coburg, op de grens tussen Beieren en Thüringen, liep in de jaren van de Duitse tweedeling de frontlinie tussen het Warschaupact en de NAVO. Twee jonge grenswachten van de DDR moesten hier het leven verliezen omdat ze vluchteling Weinhold duidelijk de weg naar vrijheid wilden blokkeren.
De 21-jarige soldaat Klaus-Peter Seidel werd om vier uur neergeschoten met een machinepistool, zijn kameraad Jürgen Lange, die één jaar jonger was, om zeven uur. Beiden bloedden ter plaatse dood. De scherpschutter was zelf een soldaat, dienstplichtig bij het 14de Pantserregiment van het Nationale Volksleger in Spremberg. Werner Weinhold, geboren op 8 augustus 1949 in Dresden, was chauffeur bij de NVA. Wat zijn superieuren lange tijd niet wisten: Weinhold had al zes strafregisters toen hij bij het leger kwam, door 54 autodiefstallen.
Toen hij en zijn vrouw eind 1974 uit elkaar gingen, leek Weinhold de tijd te hebben om zich tegen het regime te keren. De notoire autodief benadrukte, toen hij later op de televisie verscheen bij de ARD, dat het verlaten van Duitsland altijd zijn ‘wens en streven’ was geweest. Op 15 december werd de wens werkelijkheid: Weinhold brak een munitiekist open, stal een volledig gevulde Trabi en een machinepistool met munitie. Een politie-eskader van Krad zette hem op de snelweg bij Wüstenbrand aan de kant. Hij trok zijn pistool, bedreigde de politie en reed weg.
Rond 2.45 uur horen hun kameraden snel achter elkaar een aantal schoten, waaruit niet duidelijk is uit welke richting ze komen. De grenswachten van de DDR gaan op onderzoek uit. Kapitein Uwe Auerswald vindt eindelijk de twee jonge soldaten doorzeefd met schoten op de vloer. De verdachte, die ervan verdacht werd zich in het Sperrgebiet te bevinden, werd gevraagd zich over te geven via de luidspreker, anders zou hij zonder waarschuwing worden neergeschoten. NVA-eenheden kammen door het bos, onderzoeken de barrièresystemen, echter zonder succes.
Pas bij zonsopgang worden in het grensgebied bij de plaats delict sporen gevonden op kleinere sneeuwvlakken, die door forensisch technici worden gebruikt om het profiel van schoenen te identificeren. Men komt uit bij de schoenen van Weinhold. Het besef komt echter te laat: Werner Weinhold heeft met succes een hoge toren bereikt en bereikt kort daarna het appartement van zijn familie in Marl, Westfalen. Hier wordt hij gearresteerd nadat de autoriteiten van de DDR het incident openbaar hebben gemaakt.
Bij de eerste ondervraging gaf de nieuwe Duitser toe te hebben geschoten, maar nadat de soldaten het vuur op hem hadden geopend. Bij het ijzeren gordijn worden de lijken op 19 december onderhevig aan autopsie. Men gebruikt de houding om het verloop van de misdaad te reconstrueren wanneer de dodelijke kogels het lichaam raken. Omdat Seidel’s schoen een kogel vertoont, nemen de criminologen aan dat hij tijdens de fatale ontmoeting op zijn hurken zat. Jürgen Lange lag op zijn buik, was waarschijnlijk in slaap, toen de kogels hem raakten.
Het openbaar ministerie van de DDR publiceert een profiel waarin 100.000 Oostmark worden uitgeloofd voor de aanhouding van de ‘dubbele moordenaar’. In tegenstelling tot de eis om hem uit te leveren aan de DDR, wordt Weinhold bij de jury van Essen aangeklaagd wegens dubbele doodslag. Omdat er geen getuigen uit de DDR worden gedagvaard en de moord niet kan worden bewezen, heeft de rechtbank geen bewijs en wordt de schutter vrijgesproken.
Voorbij de Muur breekt een storm van verontwaardiging uit: ‘Neues Deutschland’ noemt de beslissing van de Duitse rechtbank een ‘handvest voor geweld’. Na een veto van het Federale Hof van Justitie en een nieuwe hoorzitting bij de jury van Hagen, wordt Weinhold in oktober 1978 veroordeeld tot vijf jaar en zes maanden gevangenisstraf. “Hij heeft ongeoorloofd geschoten. Soldaten Seidel en Lange hadden het bij het verkeerde eind”, aldus het vonnis.
Op basis van criminologische rapporten van DDR-experts lijkt te worden bewezen dat, in tegenstelling tot de verklaring van Weinhold, geen schot is gelost op de wapens van de twee vermoorde grenswachten. Weinhold diende twee-derde van zijn straf uit en werd begin 1982 vrijgelaten vanwege goed gedrag. Tot zijn vrijlating in juli werd de gevangene verschillende keren overgebracht naar andere gevangenissen omdat hij herhaaldelijk met de dood werd bedreigd.
Volgens informatie van een medegevangene zou de Republiekvluchteling in 1981 vanuit zijn gevangeniscel in Attendorn in de regio Sauerland door de Stasi worden ontvoerd. En inderdaad: bij het openen van de dossiers van het Ministerie van Staatsveiligheid (MfS) werd een gedetailleerd uitgewerkt moordplan gevonden voor de grootste vijand van de staat.
Ironisch genoeg wilden de in april 1999 overleden premier van de DDR en de geheime tegenstander van Honecker, Willi Stoph, blijkbaar de geplande kapitaalcriminaliteit van zijn ministerie van Staatsveiligheid voorkomen: hij zou naar verluidt de toenmalige staatssecretaris bij het ministerie van Binnenlandse Zaken van Duitsland, Dietrich Spangenberg, de DDR-vluchteling Werner Weinhold, hebben gevraagd om de grootst mogelijke bescherming te bieden. Er was een MfS-killerploeg bezig om de NVA-deserteur in de Bondsrepubliek Duitsland uit de weg te ruimen bij een ‘geënsceneerd ongeval’.
De moordcampagne was kennelijk bedoeld om potentiële overlopers uit de gelederen van de grenstroepen te weren. Er kan alleen gespeculeerd worden waarom het niet in praktijk werd gebracht – de MfS wilde waarschijnlijk de kredietwaardigheid van westerse banken niet in gevaar brengen door de mogelijke uitvoering van een dergelijke handeling. Werner Weinhold ontsnapte aan de moordaanslag van de regering en woont nog steeds in Marl. Tot op de dag van vandaag beweert hij uit zelfverdediging te hebben gehandeld.
